βυθομετρική βολίδα

Συσκευή που χρησιμοποιείται για τη μέτρηση του βάθους των θαλασσών. Ο καθορισμός του στοιχείου αυτού έγινε αναγκαίος από τις αρχές της ναυσιπλοΐας για να αποφεύγεται η προσάραξη των πλοίων. Επίσης, η χρήση της β.β. μας βοηθά να γνωρίσουμε τη μορφή και τη φύση των βυθών, άσχετα από τις απαιτήσεις της ναυσιπλοΐας. Ο απλούστερος τύπος β.β., που χρησιμοποιείται για μικρά βάθη, με το πλοίο τελείως ή σχεδόν στάσιμο, αποτελείται από ένα μεταλλικό βαρίδι σε σχήμα κόλουρου κώνου, κρεμασμένο από ένα βαθμονομημένο σχοινί. Το κατώτερο μέρος του βάρους είναι συνήθως κοίλο και σε αυτό τοποθετείται ένα στουπί, έτσι ώστε να επικολλούνται και να ανασύρονται μαζί διάφορα υλικά του βυθού, που μας πληροφορούν για τη σύστασή του. Για βάθη μεγαλύτερα των 30 μ. χρησιμοποιείται μία β.β. με συρματόσχοινο περιτυλιγμένο σε εκτυλίστρια, που κινείται με κινητήρα και είναι εφοδιασμένη με στροφόμετρο για τη μέτρηση του βάθους. Ένα τεταρτημόριο δείχνει την κλίση του συρματόσχοινου και με το στοιχείο αυτό διορθώνεται η ένδειξη του στροφόμετρου. Έως τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αι. πολλά μεγάλα πλοία διέθεταν έναν ιδιαίτερο τύπο β.β., που περιλάμβανε από μία ξύλινη δίεδρη γωνία. Τη γωνία αυτή διατηρούσαν σε προκαθορισμένο βάθος και καθώς τη ρυμουλκούσε το πλοίο έπαιρνε μία κλίση από την πίεση που ασκούσε πάνω της το νερό. Η β.β. ονομάστηκε υποβρύχιος παρατηρητής και τη χρησιμοποιούσαν κατά την προσέγγιση σε ακτές με μικρή ορατότητα. Όταν άγγιζε τον βυθό με ένα από τα μεταλλικά της εξαρτήματα, η δίεδρη γωνία έπαιρνε οριζόντια θέση και έφτανε στην επιφάνεια δείχνοντας έτσι τη μείωση του βάθους. Επινοήθηκαν ακόμα και β.β. που μετρούσαν το βάθος εκτιμώντας, συνήθως με χημικά συστήματα, την υδροστατική πίεση. Για τον σκοπό αυτό, λίγο πιο πάνω από το βάρος της β.β., εφαρμοζόταν κατακόρυφα ένας γυάλινος σωλήνας κατάλληλα προστατευμένος, ο οποίος ήταν κλειστός στο ανώτερο άκρο του και είχε τα εσωτερικά του τοιχώματα επαλειμμένα με μία ουσία που άλλαζε χρώμα κατά την επαφή της με το θαλασσινό νερό. Το νερό εισχωρούσε στον σωλήνα, συμπιέζοντας τον περιεχόμενο αέρα και ανέβαινε σε ύψος ανάλογο προς το βάθος στο οποίο βρισκόταν τη συγκεκριμένη στιγμή η συσκευή. Χρησιμοποιούνται πολλοί τύποι β.β. που υπολογίζουν το βάθος μετρώντας το χρονικό διάστημα μεταξύ της κάθετης εκπομπής ενός ήχου ή υπερήχου από έναν πομπό τοποθετημένο στην τρόπιδα του πλοίου και της άφιξης σε έναν κατάλληλο δέκτη των ταλαντώσεων που ανακλάστηκαν στον βυθό. Μηχανήματα αυτού του τύπου, που δείχνουν το βάθος με φωτεινή σήμανση ή το καταγράφουν με γραφική αποτύπωση, είναι πολύ χρήσιμα διότι δίνουν διαρκώς στοιχεία και όταν ακόμη το πλοίο βρίσκεται σε κίνηση. ΒΥΘΟΜΕΤΡΙΚΗ ΒΟΛΙΔΑ Αριστερά, βάρος μηχανικής βυθομετρικής βολίδας. Στην κορυφή του έχει προσαρμοστεί ένας γυάλινος σωλήνας που υπολογίζει το βάθος μετρώντας την υδροστατική πίεση. Πάνω, πομπός ο οποίος τοποθετούμενος στην τρόπιδα εκπέμπει προς τον βυθό κύματα υπερήχων, η ηχώ των οποίων λαμβάνεται σε έναν δέκτη, όπου με τη μέτρηση του χρόνου που μεσολάβησε μεταξύ εκπομπής και λήψης υπολογίζεται το βάθος.